Omdat we allemaal van jongs af aan leren dat ons denken plaatsvindt in onze hersenen, zou je kunnen geloven dat hoe je je emotioneel voelt ook daar wordt gegenereerd. In werkelijkheid is dit slechts een illusie gecreëerd door ons intelligente denken. Hoewel emoties doorgaans door de hersenen worden opgewekt, is de realiteit dat al onze aangename of onaangename gevoelens uiteindelijk door ons lichaam worden geproduceerd. Wetenschappers van de Aalto Universiteit in Finland hebben de prachtige kaart hierboven gemaakt, die laat zien waar verschillende emoties in ons worden gegenereerd. Als je beter begrijpt hoe dit mechanisme werkt, kun je veel meer bewuste controle krijgen over hoe je je voelt in verschillende emotionele toestanden.
Hoe worden je stressvolle of aangename gevoelens precies gecreëerd?
Als je begint op te letten waar je precies je emoties voelt, zul je merken dat je in het midden van je hoofd bijna niets voelt.

In feite ontstaan al je gevoelens ergens in je lichaam. Wanneer je gestrest bent, spannen bepaalde spieren zich aan in bepaalde delen van je lichaam en worden sommige zenuwsensoren gestimuleerd, wat leidt tot je onaangename gevoelens. Wanneer je kalm en comfortabel bent, ontspannen bepaalde spieren zich en worden aangename signalen vanuit zenuwsensoren in je lichaam naar je hersenen gestuurd. Dit is waarom je verdriet kunt ervaren als gespannen gevoelens in je borst en zorgen maken krampen in je buik kunnen veroorzaken. Daarentegen, wanneer je je prettig voelt in het bijzijn van een geliefd persoon, ontspannen de spieren in je lichaam. Als warm bloed vrijer in je aderen begint te stromen, zal dit leiden tot je warme gevoelens.
Omdat je ook spieren en zenuwen hebt over je hele gezicht, in je nek en in je keel, kun je veel van je emoties voelen als onaangename spanning of vreugdevolle ontspanning die zich ook op je hoofd manifesteert. Echter, bij nauwkeurigere observatie zul je merken dat geen van die gevoelens ontstaat in het midden van je hersenen.
Waarom worden je emoties door je lichaam gegenereerd in plaats van door je hersenen?
YJe zou je logischerwijs kunnen afvragen waarom de creatie van je emoties aan je lichaam is overgedragen en niet in je hersenen plaatsvindt. Het antwoord kan verrassend zijn, maar het is heel eenvoudig. In het menselijk brein zijn er geen spieren of drukgevoelige receptoren die gespannen en onaangename of ontspannen en aangename gevoelens kunnen veroorzaken. Daarom kan het brein zelf ook geen pijn ervaren. Dit is een van de redenen waarom hersenoperaties vaak worden uitgevoerd zonder verdoving, terwijl de patiënten wakker worden gehouden.

Het gebrek aan het vermogen van je hersenen om zelf gevoelens te genereren verklaart ook waarom in de meeste oude beschavingen mensen geloofden dat de ziel in het lichaam huist, vaak geassocieerd met plaatsen zoals het hart. Ze begrepen de functie van de hersenen niet, maar observeerden correct dat de meeste van onze emoties worden gevoeld op plekken binnen ons lichaam.

In het oude Egypte verwijderden ze de hersenen van mummies, omdat ze dachten dat het een volledig nutteloos orgaan was dat alleen de conservering bemoeilijkte. Echter, ze conserveerden het hart zeer zorgvuldig omdat ze geloofden dat het essentieel was voor het voortbestaan van de ziel.
De reden waarom onze gevoelens in ons lichaam ontstaan en niet in onze hersenen heeft ook een fascinerend eenvoudige evolutionaire verklaring. Dieren hadden al zenuwen in hun lichaam ontwikkeld voordat ze hersenen ontwikkelden. Daarom konden ze stress en ontspanning voelen lang voordat ze een brein hadden om erover na te denken.

Slakken, bijvoorbeeld, hebben nog steeds geen hersenen, maar ze kunnen duidelijk toestanden van stress en ontspanning tonen. Omdat ons zenuwstelsel al emoties in ons lichaam uitdrukte voordat we geavanceerde hersenen hadden, was het niet nodig om ook een mechanisme te ontwikkelen om gevoelens voor onze emoties direct in onze hersenen te genereren.
Leer je interoceptie te gebruiken om een dieper begrip te ontwikkelen van hoe je emoties in je lichaam tot stand worden gebracht
Als je beter wilt begrijpen hoe je emoties door je lichaam worden uitgedrukt, moet je eerst leren om nauwkeuriger te voelen waar ze ontstaan. Interoceptie is het bewustzijn van je interne lichamelijke sensaties. Je kunt dit tot een hoger niveau ontwikkelen door aandachtig jezelf te observeren in verschillende emotionele toestanden.

Je kunt deze kaart van lichamelijke emoties gebruiken om de exacte plekken in jezelf te identificeren waar je stress en spanning, of ontspanning en aangenaamheid voelt in verschillende emotionele toestanden. De kleuren vertegenwoordigen verhoogde of verlaagde gevoelens in verschillende delen van het lichaam. Bijvoorbeeld, liefde is een intense, warme, energieke sensatie die zowel in het hoofd als over het hele lichaam wordt ervaren. Woede is een vurig, gespannen gevoel in het hoofd, de armen en het bovenlichaam, maar het manifesteert zich niet in het onderlichaam en de benen. Depressie wordt ervaren als een gevoelloze staat in het centrale lichaam en als negatieve, uitputtende energie in de ledematen.
Leer je emoties te controleren door gelijkaardige of tegenovergestelde gevoelens op te wekken in de zenuwen waar ze zich manifesteren
Je kunt je positieve emoties versterken of je negatieve emoties verminderen door bewust gelijkaardige of tegenovergestelde gevoelens op te wekken in je lichaam op de plekken waar ze ontstaan. Wanneer je je prettig en kalm voelt, kun je de spieren in je lichaam verder ontspannen, waardoor je je nog aangenamer en kalmer zult voelen. Dit is eenvoudig en vereist geen speciale vaardigheden om te beoefenen. Wanneer je gespannen en stressvolle gevoelens ervaart, kun je deze verminderen door bewust ontspanning op te wekken in de delen van je lichaam waar je ze voelt. Het is wat minder voor de hand liggend hoe dit te doen, maar als je de principes begrijpt en een paar van de volgende methoden regelmatig oefent, zul je verrast zijn hoe gemakkelijk dit te leren is en hoe krachtig de effecten van deze praktijken kunnen zijn op je gevoelens.
Stress beheersen door verlichting en ontspanning op te wekken in de spieren en zenuwen waar je stress zich manifesteert
Stel je voor dat je zorgen maakt en daardoor pijnlijke kramp in je buik voelt. Je brein stuurt signalen via je zenuwstelsel om de spieren daar constant gespannen te houden en bepaalde zenuwen te activeren die pijnlijke sensaties veroorzaken. Nu kun je een eenvoudige methode toepassen om ontspanning te creëren in de constant gespannen spieren en zenuwen in je buik, en je zult merken dat je stressvolle gevoelens ook zullen afnemen. Als je begint met het rekken van de spieren in je buik, zul je daar aanvankelijk zelfs meer spanning voelen. Maar zodra je het rekken stopt, zal een golf van intense ontspanning van de zenuwen daar terug naar je brein reizen.

Als je het rekken meerdere keren herhaalt, zullen de herhaalde golven van ontspanning je steeds meer verlichting geven, waardoor de anders permanente pijnlijke spanning in je buik wordt opgeheven. Je kunt soortgelijke rekoefeningen doen over je hele lichaam, van je tenen tot je hoofd, om een vergelijkbaar effect te bereiken. Als je genoeg oefent, kun je op deze manier leren om alle gespannen gevoelens die door stressvolle emoties worden veroorzaakt uit je lichaam te verwijderen. Alle soorten intensieve fysieke oefeningen waarbij je spieren cyclisch worden gerekt en ontspannen, kunnen vergelijkbare effecten hebben. Dit is de reden waarom hardlopen, zwemmen of krachttraining, als het op een ontspannende manier wordt gedaan, zo goed zijn voor je algemene mentale welzijn.
Het gebruik van je ademhalingsspieren rond gevoelige zenuwen in je borst om nog meer ontspanning te creëren of jezelf juist meer actief en energiek maken
Je ademhalingsspieren en enkele gevoelige zenuwen in je borst spelen ook een sleutelrol bij het ontstaan van stressvolle of ontspannen gevoelens. Tijdens intense concentratie of onder stress hebben mensen de neiging om niet continu te ademen en in plaats daarvan onregelmatig te gaan ademhalen. Wanneer we ons verdrietig of depressief voelen, ademen we vaak oppervlakkig en zuchten we af en toe wanneer we te weinig lucht hebben. Bij paniek gebeurt echter het tegenovergestelde: mensen kunnen snel gaan ademen, wat hyperventilatie wordt genoemd. Al deze onregelmatige ademhalingspatronen leiden tot onaangename gevoelens.
Gelukkig kun je op elk moment bewust je ademhalingspatroon veranderen. Dit is ook een krachtig hulpmiddel om je negatieve emoties te beheersen. Door bewust een diep, langzaam en ontspannen ademhalingspatroon aan te houden, kun je stressreacties tegengaan en jezelf kalmeren. Er zijn echter nog meer manieren om je ademhalingsspieren te gebruiken om de zenuwen in je borst te stimuleren, wat je diepe ontspanning kan brengen.

Wanneer je langzaam uitademt en je ademhalingsspieren ontspant, worden signalen van aangename ontspanning vanuit de middenrifszenuw in je borst naar je hersenen en andere delen van je lichaam gestuurd. Als gevolg hiervan worden neurochemicaliën zoals acetylcholine, GABA en serotonine vrijgegeven in je zenuwstelsel, waardoor andere, stressgerelateerde neurochemicaliën uit je lichaam worden verwijderd en je hartslag rustiger wordt. Als je een ademhalingspatroon volgt waarbij je je uitademingen vertraagt tot minstens twee of drie keer langer dan je inademingen, kun je je stressgevoelens snel verminderen en jezelf ontspannen maken. Er zijn veel ontspannende ademhalingstechnieken gebaseerd op dit neurologische fenomeen. Het beroemde ‘OM’-zingen van boeddhistische monniken is eigenlijk ook zo’n ademhalingsoefening die de beoefenaars in een uitzonderlijk kalme gemoedstoestand brengt.
When you feel low on energy the so called “breath of fire” yoga exercise can rapidly energize you and rise your mood and motivation. This practice involves relaxing the upper chest and performing forceful exhalations followed by passive inhalations. It keeps the upper breathing muscles relaxed, while giving a revitalizing massage to your belly and your organs in that area.
Stress tijdens en na fysieke oefeningen
Rekoefeningen en ademhalingsoefeningen zijn uitstekende manieren om stress te verminderen en geruststellende signalen naar je brein te sturen. Als je echter niet kunt stoppen met het genereren van negatieve gedachten, is de kans groot dat je stressvolle gevoelens op een bepaald moment terugkeren. Daarom is het belangrijk om, als je stress wordt veroorzaakt door diepgewortelde mentale problemen, deze onderliggende problemen op andere manieren aan te pakken.
Bovendien, als je tijdens rekoefeningen of ademhalingsoefeningen blijft piekeren, kun je de positieve effecten grotendeels tenietdoen voordat ze volledig tot uiting komen. Helaas wordt er in veel yogastudio’s te veel gepraat tijdens het uitleggen van de oefeningen, en wordt er te snel van de ene oefening naar de andere geschakeld. Dit kan ervoor zorgen dat je de oefeningen niet goed kunt volgen en er niet van kunt genieten, wat leidt tot stress en frustratie. Daarnaast kan het vergelijken van jezelf met andere extreem flexibele deelnemers, die moeiteloos bewegingen uitvoeren die voor jou misschien onmogelijk zijn, je ook onzeker maken en een negatief zelfbeeld versterken.

Wanneer dit gebeurt, stuurt je lichaam signalen van ontspanning naar je hersenen, maar blijven je hersenen stresssignalen terugsturen naar je lichaam. Hierdoor voel je je uiteindelijk nauwelijks beter. De frustratie zal je waarschijnlijk doen concluderen dat dit helemaal niet voor jou werkt.
Als je echter begint met gemakkelijk te volgen oefeningen zonder jezelf in onmogelijke posities te dwingen, zul je op een gegeven moment zeker ontspanning en verlichting in je lichaam beginnen te voelen. Het is ook erg belangrijk om te stoppen met jezelf met anderen te vergelijken en je altijd puur te concentreren op de plezierige sensaties die ontstaan door de oefeningen.