Omdat we allemaal van jongs af aan leren dat ons denken plaatsvindt in onze hersenen, denk je waarschijnlijk, zoals de meeste mensen, dat je emoties ook in je brein ontstaan. In werkelijkheid is dit slechts een illusie, gecreëerd door ons intelligente denken. Hoewel emoties door de hersenen worden opgewekt, is de realiteit dat al onze aangename of onaangename gevoelens uiteindelijk door ons lichaam tot stand worden gebracht.
Wetenschappers van de Aalto Universiteit in Finland hebben de bovenstaande bijzondere kaart gemaakt. Deze toont waar verschillende emoties in ons lichaam worden opgewekt. Als je beter begrijpt hoe dit mechanisme werkt, kun je veel meer bewuste controle krijgen over hoe je je voelt in verschillende emotionele toestanden.
Hoe worden je gevoelens precies gecreëerd?
Als je begint op te letten waar je emoties precies ervaart, zul je merken dat je, zelfs wanneer je je heel gelukkig of ongelukkig voelt, in het midden van je hoofd bijna niets voelt.
In feite ontstaan al je gevoelens ergens in je lichaam. Wanneer je gestrest bent, spannen bepaalde spieren in je lichaam zich aan. Dit stimuleert bepaalde zenuwsensoren, wat leidt tot onaangename gevoelens. Wanneer je kalm en comfortabel bent, ontspannen de spieren zich en sturen zenuwsensoren aangename signalen naar je hersenen.
Dit mechanisme maakt dat je verdriet kunt ervaren als spanning in je borst, en zorgen maken kan krampen in je buik veroorzaken. Aan de andere kant, wanneer je je prettig voelt in de aanwezigheid van een geliefde, ontspannen je spieren. Wanneer warm bloed hierdoor vrijer door je aderen stroomt, kun je letterlijk warme gevoelens ervaren.
Omdat je spieren en zenuwen ook in je gezicht, nek en keel zitten, kun je veel van je emoties voelen alsof de spanning of ontspanning zich in je hoofd bevindt. Maar als je nauwkeuriger observeert, zul je merken dat geen van je gevoelens in het midden van je brein ontstaat.
Waarom worden je emoties in je lichaam gemanifesteerd in plaats van in je hersenen?
Je zou je kunnen afvragen waarom je emoties in je lichaam worden gecreëerd en niet in je hersenen. Het antwoord is verrassend eenvoudig. In je brein zijn er geen spieren of drukgevoelige receptoren die spanning of ontspanning kunnen veroorzaken, en daardoor kan je brein zelf ook geen pijn voelen. Dit is een van de redenen waarom hersenoperaties vaak zonder verdoving worden uitgevoerd, terwijl patiënten wakker blijven.
Het gebrek aan het vermogen van je hersenen om zelf gevoelens te genereren verklaart ook waarom in de meeste oude beschavingen mensen geloofden dat de ziel in het lichaam huist, vaak geassocieerd met plaatsen zoals het hart. Ze begrepen de functie van de hersenen niet, maar observeerden correct dat de meeste van onze emoties worden gevoeld op verschillende plekken binnen ons lichaam.
In het oude Egypte verwijderden ze de hersenen van mummies, omdat ze dachten dat het een volledig nutteloos orgaan was dat alleen de conservering bemoeilijkte. Echter, ze conserveerden het hart zeer zorgvuldig omdat ze geloofden dat het essentieel was voor het voortbestaan van de ziel.
De reden waarom onze gevoelens in ons lichaam ontstaan en niet in onze hersenen heeft ook een fascinerend eenvoudige evolutionaire verklaring. Dieren hadden al zenuwen in hun lichaam voordat ze hersenen hebben ontwikkeld. Daarom konden ze stress en ontspanning voelen lang voordat ze een brein hadden om erover na te denken.
Slakken hebben bijvoorbeeld nog geen hersenen, maar kunnen duidelijk stress of ontspanning ervaren. Omdat ons zenuwstelsel al emoties in ons lichaam tot uitdrukking bracht voordat we geavanceerde hersenen hadden, was het niet nodig om een mechanisme te ontwikkelen dat gevoelens van emoties rechtstreeks in onze hersenen zou genereren.
Leer je interoceptie te gebruiken om beter te begrijpen waar je emoties in je lichaam ontstaan
Als je beter wilt begrijpen hoe emoties in je lichaam tot stand komen, moet je leren nauwkeuriger te voelen waar ze ontstaan. Interoceptie is het bewustzijn van je interne lichamelijke sensaties. Je kunt dit verder ontwikkelen door jezelf aandachtig te observeren in verschillende emotionele toestanden.
e kunt deze kaart van lichamelijke emoties gebruiken om de specifieke plekken in je lichaam te identificeren waar je stress, spanning, ontspanning of aangenaamheid voelt in verschillende emotionele toestanden. De kleuren geven de intensiteit van de gevoelens aan in verschillende delen van het lichaam. Bijvoorbeeld, liefde voelt als een intense, warme, energieke sensatie die zowel in je hoofd als door je hele lichaam stroomt. Woede is een vurig, gespannen gevoel in je hoofd, armen en bovenlichaam, maar komt niet voor in je onderlichaam of benen. Depressie wordt ervaren als een gevoelloze toestand in je middenrif en als uitputtende negatieve energie in je ledematen.
Leer je emoties te controleren door vergelijkbare of tegenovergestelde gevoelens op te wekken op de plek waar ze zich manifesteren
Je kunt positieve emoties versterken of negatieve emoties verminderen door bewust soortgelijke of tegenovergestelde gevoelens op te wekken in de delen van je lichaam waar ze ontstaan. Wanneer je je prettig en kalm voelt, kun je de spieren in je lichaam verder ontspannen, waardoor je je nog aangenamer en kalmer zult voelen. Dit is eenvoudig en vereist geen speciale vaardigheden.
Als je gespannen of gestresst bent, kun je deze gevoelens verminderen door bewust ontspanning op te roepen in de delen van je lichaam waar je ze voelt. Dit kan in het begin minder vanzelfsprekend lijken, maar zodra je de principes begrijpt en een paar van de volgende methoden regelmatig oefent, zul je verrast zijn hoe krachtig de effecten kunnen zijn op je emoties.
Laat je negatieve gevoelens verdwijnen door verlichting en ontspanning te creëren in de spieren en zenuwen waar ze zich manifesteren
Stel je voor dat je je zorgen maakt en daardoor pijnlijke kramp in je buik voelt. Je brein stuurt via je zenuwstelsel signalen om de spieren daar gespannen te houden en bepaalde zenuwen te activeren die pijnlijke sensaties veroorzaken.
Nu kun je een eenvoudige methode toepassen om ontspanning te brengen in de constant gespannen spieren en zenuwen in je buik, waardoor je merkt dat je stressvolle gevoelens ook afnemen. Wanneer je begint met het rekken van de spieren in je buik, kun je in eerste instantie zelfs meer spanning voelen. Maar zodra je stopt met rekken, zal een golf van intense ontspanning van de zenuwen naar je brein terugreizen.
Als je het rekken meerdere keren herhaalt, zullen de herhaalde golven van ontspanning je steeds meer verlichting bieden. Hierdoor kan de aanhoudende pijnlijke spanning in je buik geleidelijk verdwijnen. Je kunt vergelijkbare rekoefeningen door je hele lichaam doen, van je tenen tot je hoofd, om een soortgelijk effect te bereiken.
Met genoeg oefening kun je leren om alle gespannen gevoelens die door stressvolle emoties worden veroorzaakt, uit je lichaam te verwijderen. Alle soorten intensieve fysieke oefeningen waarbij je spieren cyclisch worden gerekt en ontspannen, kunnen vergelijkbare effecten hebben. Dit is een van de meest belangrijke redenen waarom hardlopen, zwemmen of krachttraining, wanneer ze op een ontspannen manier worden uitgevoerd, zo goed zijn voor je algehele mentale welzijn.
Gebruik je borstspieren om een nog diepere ontspanning te bereiken of om jezelf juist actiever en energieker te maken
Je borstspieren zijn gekoppeld aan een aantal belangrijke zenuwen die een cruciale rol spelen bij het ontstaan van stressvolle of ontspannen gevoelens.
Tijdens intense concentratie of stress hebben mensen de neiging om niet gelijkmatig te ademen, maar onregelmatig. Wanneer we ons verdrietig of depressief voelen, ademen we vaak oppervlakkig en zuchten we af en toe omdat we te weinig lucht binnenkrijgen. Bij paniek gebeurt het tegenovergestelde: mensen gaan juist hel snel ademen, wat hyperventilatie wordt genoemd. Al deze onregelmatige ademhalingspatronen dragen bij aan verschillende vormen van spanning en stressvolle gevoelens.
Gelukkig kun je op elk moment je ademhalingspatroon bewust veranderen. Dit is een krachtig hulpmiddel om negatieve emoties te beheersen. Door langzaam en ontspannen te ademen, kun je stressreacties verminderen en jezelf kalmeren. Er zijn verschillende technieken om je ademhalingsspieren te gebruiken en de zenuwen in je borst te stimuleren, waardoor je een bijzonder diepe, plezierige en ontspannen fysieke en mentale toestand kunt bereiken.
Wanneer je langzaam uitademt en je ademhalingsspieren ontspant, worden signalen van aangename ontspanning vanuit de middenrifszenuw in je borst naar je hersenen en andere delen van je lichaam gestuurd. Als gevolg hiervan worden neurochemicaliën zoals acetylcholine, GABA en serotonine vrijgegeven in je zenuwstelsel, waardoor andere, stressgerelateerde neurochemicaliën uit je lichaam worden verwijderd en je hartslag rustiger wordt.
Als je een ademhalingspatroon volgt waarbij je je uitademingen vertraagt tot minstens twee of drie keer langer dan je inademingen, kun je je stressniveau snel verminderen en jezelf diep ontspannen maken. Er zijn veel rustgevende ademhalingstechnieken gebaseerd op dit neurologische fenomeen. Het beroemde ‘OM’-chanten van boeddhistische monniken is eigenlijk ook zo’n ademhalingsoefening die de beoefenaars in een uitzonderlijk kalme gemoedstoestand brengt.
Wanneer je je energie laag voelt, kan de zogenaamde ‘breath of fire‘ yogaoefening je snel nieuwe energie geven en je stemming en motivatie verhogen. Deze oefening bestaat uit het ontspannen van de bovenste borstkas en het krachtig uitademen, gevolgd door passief inademen. Het houdt de ademhalingsspieren in de bovenste borstkas ontspannen, terwijl het een verkwikkende massage geeft aan je buik en de organen in dat gebied.
Omgaan met stress tijdens en na fysieke oefeningen
Rekoefeningen en ademhalingsoefeningen zijn uitstekende manieren om stress te verminderen en geruststellende signalen naar je brein te sturen. Echter, als je niet kunt stoppen met het genereren van negatieve gedachten, is de kans groot dat je stressvolle gevoelens op een gegeven moment terugkeren. Het is daarom belangrijk om, wanneer stress wordt veroorzaakt door diepgewortelde mentale problemen, deze onderliggende kwesties op andere manieren aan te pakken.
Iets anders waar je nog op moet letten, is dat als je tijdens rekoefeningen of ademhalingsoefeningen blijft piekeren, je de positieve effecten tenietdoet voordat ze tot stand komen. Helaas wordt er in veel yogastudio’s vaak te veel gepraat tijdens het uitvoeren van de oefeningen, en wordt er snel van de ene naar de andere oefening overgestapt. Dit kan ervoor zorgen dat je de oefeningen niet goed kunt volgen en er niet van kunt genieten, wat juist leidt tot stress en frustratie.
Ook kan het vergelijken van jezelf met andere deelnemers die extreem flexibel zijn en moeiteloos bewegingen uitvoeren, je onzeker maken en je zelfbeeld negatief beïnvloeden. Wanneer dit gebeurt, stuurt je lichaam ontspanningssignalen naar je hersenen, maar blijven je hersenen stresssignalen naar je lichaam sturen. Dit zorgt ervoor dat je je uiteindelijk nauwelijks beter voelt.
Als je echter begint met yoga door heel simpele oefeningen te doen, zonder jezelf in onmogelijke posities te dwingen, zul je op een gegeven moment zeker ontspanning en verlichting in je lichaam beginnen te ervaren. Het is ook heel belangrijk om te stoppen met jezelf te vergelijken met anderen en je volledig te concentreren op de prettige gevoelens die de oefeningen met zich meebrengen.