Bewust zijn van wat je leuk en niet leuk vindt, betekent niet dat die voorkeuren bewust gekozen zijn
Denk eens aan iets zo eenvoudigs als wat je graag eet. Is dat een beslissing die je uit vrije wil maakt? Je zou kunnen denken dat het een bewuste keuze is, maar meestal stop je gewoon wat eten in je mond, en reageert je onderbewuste brein op de smaak met positieve of negatieve gevoelens. Als de gevoelens positief zijn, bedenk je een logische verklaring voor waarom je lekker vindt wat je net hebt gegeten. Zo krijg je de valse indruk dat het jouw bewuste beslissing was om het lekker te vinden.
Je kunt ook het tegenovergestelde denken. Als wat we graag eten echt een bewuste keuze zou zijn, zouden we zonder moeite kunnen besluiten, bijvoorbeeld, dat vanaf morgen de smaak van zeewier onze favoriete smaak wordt. We zouden simpelweg de landbouw kunnen stopzetten en al het landbouwgrond aan de natuur kunnen teruggeven om onze planeet te redden. We zouden eenvoudig een lijst kunnen maken van gezonde en milieuvriendelijke voedingsmiddelen en besluiten die het liefst te eten, waardoor we binnen enkele jaren een veel betere en gezondere wereld zouden kunnen creëren.
Waarom kunnen we niet gewoon beginnen met alles leuk te vinden wat we moeten doen om ons leven gemakkelijker te maken?
Het is ook niet ons bewustzijn dat in de eerste plaats bepaalt wat we wel of niet leuk vinden om te doen. Als dat wel het geval was, zouden we simpelweg kunnen besluiten om van de dingen die we niet leuk vinden, maar wel moeten doen, te houden. Vanaf morgen zouden we alles met absolute vreugde kunnen doen. Iedereen zou zichzelf zeer productief kunnen maken en heel tevreden zijn over hun werk, ongeacht wat het is. We zouden ook gemakkelijk al onze slechte gewoonten kunnen vervangen door goede, en we zouden allemaal van de ene op de andere dag perfecte mensen kunnen worden.
In werkelijkheid heeft je onderbewuste limbisch brein de controle over je wil
De reden waarom mensen niet simpelweg kunnen besluiten wat ze wel of niet leuk vinden, is dat normaal gesproken ons onderbewuste emotionele brein deze beslissingen maakt. Ons bewuste analytische brein helpt alleen om te krijgen waar het onderbewuste naar verlangt en om te vermijden wat het niet leuk of eng vindt. Het belangrijkste deel van het emotionele brein is het gebied dat bekendstaat als het limbisch brein. Dit gebied controleert de meeste mechanismen van geluk en stress. Het maakt je gemotiveerd of ongemotiveerd om dingen te doen en regelt je gevoelens van aantrekking of afkeer. Je limbisch brein creëert de meeste angst en vreugde die je in je leven ervaart.
Gelukkig kun je je onderbewuste overtuigen om je anders te laten voelen
Gelukkig kan je bewuste brein zich voorstellen hoe het zou zijn als je voorkeuren anders zouden zijn. Je kunt je onderbewuste overtuigen door middel van redenering om dingen anders te ervaren. Je kunt experimenteren met eten en stap voor stap bewust leren genieten van smaken die je voorheen niet lekker vond. Je kunt je onderbewuste ook overtuigen dat je anders zou moeten voelen over dingen die je niet leuk vindt om te doen, maar niet kunt vermijden, en leren je er goed bij te voelen wanneer je ze doet.
Het hangt uiteindelijk af van de overtuigingskracht van je bewuste brein hoeveel echte vrije wil je hebt in je leven. Je kunt leven in de illusie van vrije wil, terwijl je volledig gedreven wordt door de verlangens en afkeer van je onderbewuste. Of je kunt je emotionele brein trainen om steeds meer de leiding van gedachten op hoger niveau bewustzijn te volgen en zo steeds meer vrijheid in je keuzes te ontwikkelen.
In werkelijkheid betekenen je bewuste keuzes slechts het volgen van andere onderbewuste verlangens
Er is nog een klein probleem met je vrije wil. De wens om jezelf te bevrijden van het gedreven worden door je onderbewuste brein en om iemand te worden die geleid wordt door een hoger bewustzijn, is in feite ook gedreven door een onderbewust verlangen. Als sociaal zoogdier is je brein geprogrammeerd om te streven naar het worden van een beter en slimmer mens. De onderliggende reden hiervoor is dat je, door jezelf te verbeteren, meer waardering kunt krijgen van medemensen. Meer waardering binnen je groep vergroot je overlevingskansen. Wanneer je dus een beeld creëert van een ideale, meer bewuste versie van jezelf, is dit fundamenteel gebaseerd op een onderbewust verlangen om een beter mens te worden en de positieve gevoelens te ervaren die gepaard gaan met meer sociale erkenning. Vanuit het perspectief van je onderbewuste is zelfwaardering gelijk aan waardering door anderen.
Vrije wil is niet iets wat je wel of niet hebt, maar een vaardigheid die je kunt ontwikkelen op verschillende niveaus
Sommige wetenschappers en filosofen beweren dat volledig vrije wil, die niet gebaseerd is op onderbewuste verlangens, niet kan bestaan, en dat mensen daarom helemaal geen vrije wil hebben. Dergelijke conclusies lijken logisch. Echter, als je vrije wil niet definieert als iets wat je wel of niet hebt, maar als de mogelijkheid om je voorkeuren, afkeer, verlangens en angsten niet direct te volgen, maar ze bewust te onderzoeken, erover na te denken en meer verfijnde beslissingen te nemen, dan bereik je een veel hoger niveau van vrijheid in je keuzes. In plaats van te concluderen dat er geen vrije wil is, kun je vrije wil beter zien als een vaardigheid die mensen tot verschillende niveaus kunnen ontwikkelen, en dit is precies hoe het werkt.