Somberheid in de winter is een fundamenteel overlevingsinstinct. Je onderbewuste, zoogdierenbrein is door evolutie zo geprogrammeerd dat het je probeert te weerhouden van uitgaan in slecht weer en duisternis, om je maximale veiligheid te bieden. Je brein past de balans van je neurochemicaliën aan, waardoor je je minder energiek en minder gemotiveerd voelt. De sterkte van dit effect kan per persoon verschillen, maar iedereen merkt de invloed van weersomstandigheden op hun gemoedstoestand.
Onze achterhaalde onderbewuste neurologische programmering
Wij, moderne mensen, hebben uitstekende kleding, paraplu’s tegen slecht weer en verlichting om in het donker te zien ontwikkeld. We kunnen ons veilig verplaatsen in gesloten voertuigen die ons beschermen tegen de barre omgeving. Daarom is er niet veel hoger risico op overlijden als we naar buiten gaan bij ongunstige omstandigheden.
Het is voor ons overleven niet meer noodzakelijk om een sombere stemming aan te nemen en minder energiek en gemotiveerd te zijn wanneer het slecht weer is of het buiten donker wordt. Dit is een achterhaalde functie van onze standaard neurologische programmering geworden. Gelukkig, als je eenmaal begrijpt hoe deze programmering in je hersenen verankerd zit, kun je deze bewust aanpassen en jezelf vrijwel continu energiek en gemotiveerd laten voelen, ongeacht de externe omstandigheden.
Hoe is het in je hersenen geprogrammeerd om je een sombere stemming te geven?
Bepaalde neuronen in je hersenen zijn gespecialiseerd in het reageren op ongunstige omgevingsomstandigheden. Ze sturen signalen via kleine draadjes, axonen genoemd, naar hersengebieden die jou in een sombere stemming brengen. Wanneer het weer goed is en de zon schijnt, worden andere neuronen actief die signalen naar andere hersengebieden zenden, waardoor je je energiek en gemotiveerd voelt.
Hoe je je neurale programmering kunt veranderen om je hersenen te leren anders te reageren
Donald Hebb, een Canadese psycholoog, ontdekte in 1949 dat wanneer neuronen meerdere keren gelijktijdig worden geactiveerd, er een nieuwe axonverbinding tussen hen groeit. Hierdoor beginnen ze vanaf dat moment gesynchroniseerd te werken.
“Neurons that fire together wire together.” Hebb’s eenvoudige wet is eigenlijk de basis van al onze leerprocessen.
Als je bijvoorbeeld elke dag bewust denkt aan een roze olifant wanneer je bij je voordeur aankomt, en dit volhoudt, zal na een paar dagen de roze olifant automatisch in je brein opduiken elke keer dat je bij je voordeur arriveert. Echter, ik raad je af dit te proberen, anders kom je nooit meer van de roze olifant bij je voordeur af. Ik stel eerder voor om dit mechanisme te gebruiken om je hersenen te leren je energiek en gemotiveerd te houden, zelfs als het weer somber is en het buiten vroeger donker wordt in de winter.
Hoe je de neurale paden naar somberheid bij slecht weer kunt omleiden naar een positieve, energieke gemoedstoestand
Als je ‘s ochtends in het donker wakker wordt of na je werk in de winterse duisternis naar huis gaat, stel je dan dezelfde scène voor die je buiten zou zien op een prachtige, zonnige zomerochtend of avond. Visualiseer niet alleen wat je zou zien, maar probeer ook de prettige, energieke gevoelens in je lichaam zo levendig mogelijk op te roepen.
Terwijl je dit doet, begin je de hersencellen die je in de zomer in een energieke stemming brengen gelijktijdig te activeren met de hersencellen die actief zijn op die donkere winterdagen.
Je kunt later die dag ook meerdere keren naar buiten kijken. Stel je de zomerse scène voor en roep het gevoel op van de momenten waarop het nog warm en licht is tot laat in de avond.
Het kan ook helpen om na te denken over hoe nutteloos en achterhaald het is om je op dat moment minder energiek te voelen, terwijl je met een zonnige stemming op elk moment nog steeds perfect veilig bent. Dit helpt je om je meer als ‘observeerder’ van je gemoedstoestand op te stellen en minder opgeslokt te worden door je sombere gevoelens.
Elke keer door de dag wanneer het bewolkt is, herinner jezelf eraan dat het licht onder de wolken nog steeds prachtig zonlicht is, alleen verspreid. Visualiseer hoe schitterend het er boven de wolken uitziet, precies op dat moment, recht boven je hoofd.
Na het versterken van je nieuwe hersenpaden zul je veel meer verschil voelen
Verwacht nooit onmiddellijke, grote veranderingen in hoe je je voelt, omdat je nieuwe neurale paden tijd nodig hebben om zich te ontwikkelen en te versterken door het proces dat myelinisatie wordt genoemd.
Als je merkt dat je je al een klein beetje minder diep verstrikt voelt in je sombere stemming, is dat een perfecte start. Als je deze denkoefening echter enkele weken blijft herhalen, zul je merken dat de positieve gevoelens die je oproept vanzelf beginnen op te komen.
Als je op dezelfde manier tijdens mooie zomerdagen winterse scènes voorstelt en jezelf inbeeldt dat je dat warme gevoel overdraagt naar de winter, kun je je nieuwe zenuwverbindingen ook vanuit de tegenovergestelde richting versterken.
Natuurlijk zul je je in de winter nooit precies hetzelfde voelen als in de zomer. Je kunt de warme zonnestralen op je gezicht immers niet letterlijk voelen als ze er niet zijn. Maar op deze manier kun je je onderbewuste brein geleidelijk programmeren om je stemming en energieniveau beter in balans te brengen tijdens de wintermaanden.
Gebruik licht om de neurochemische balans in je hersenen te beïnvloeden
Je kunt ‘s ochtends fel licht gedurende ongeveer 15 minuten op je gezicht laten schijnen. Dit kan helpen om neurochemische stoffen te activeren die je in een meer energieke toestand brengen.
Plaats de lichtbron op een afstand van ongeveer 30 cm van je gezicht en houd je ogen gesloten. Stel je voor dat je in de zomer op het strand in de zon ligt en geniet van de ervaring. Je zenuwstelsel zal reageren op het felle licht op je gezicht door snel de resterende hoeveelheid van het slaaphormoon melatonine in je systeem te onderdrukken. Hierdoor zul je je overdag energieker voelen.
Als extra voordeel produceert je brein ‘s nachts meer melatonine wanneer dat nodig is, waardoor je algehele slaapkwaliteit verbetert. Dit zal je energieniveau de volgende dag nog verder verhogen.