Hoe de Chemie van je Brein je Stemming Bepaalt en Hoe je Kunt Leren deze Bewust te Beïnvloeden

Je hoeft geen bioloog of neurowetenschapper te zijn om voordeel te halen uit dit diepere begrip van jezelf. Zelfs met enkele basisinzichten in hoe de chemie van je hersenen je gevoelens beïnvloedt, kun je al veel meer controle krijgen over je stemming, motivatie en denkvermogen. Op deze manier worden ze meer het resultaat van je bewuste creatie in plaats van iets dat afhankelijk is van wat er met jou gebeurt op een bepaalde dag of van je algemene levensomstandigheden.

Zoals je je misschien herinnert van je biologielessen, worden je gedachtenstroom en alles wat je voelt opgewekt door de elektrische signalen van je hersencellen, die ook wel neuronen worden genoemd. Er is echter iets even belangrijks dat zelden op school wordt uitgelegd: hoe je stemming, motivatie en denkvermogen worden gereguleerd door chemische stoffen die door je eigen hersenen worden geproduceerd.

Hoe Chemische Stoffen in Je Hersenen Je Stemming Reguleren en Je Gedachten Beïnvloeden

Je hebt vast wel eens gemerkt dat het erg moeilijk kan zijn om je voor te stellen hoe dingen goed kunnen aflopen als je bezorgd bent. Daartegenover, wanneer je je goed voelt, is het juist lastig om te begrijpen waarom je je soms zo zorgen maakt of machteloos voelt.

Deze tegenovergestelde perspectieven ontstaan omdat verschillende gebieden van je hersenen in controle zijn als positieve of negatieve gedachten en gevoelens overheersen. In dit proces worden speciale moleculen, neurochemicaliën genoemd, gebruikt om te reguleren welke delen van je hersenen actiever of minder actief worden. Deze neurochemicaliën worden afgegeven in specifieke zenuwverbindingen om de activiteit van omliggende gebieden te versterken of te dempen.

Het leren hoe je de activiteit van neurochemicaliën die stressgerelateerde hersengebieden onderdrukken kunt verhogen, terwijl je gebieden in de hersenen stimuleert die geassocieerd worden met positief denken en emoties, is essentieel om op elk moment je stemming en motivatie te verbeteren.

In feite doen we dit allemaal al indirect wanneer we deelnemen aan activiteiten die ons een goed gevoel geven of onze gedachten richten op onderwerpen die ons beter laten voelen. Echter, omdat onderbewuste processen een grote rol spelen bij het regelen van onze neurochemicaliën, werken deze intuitieve methoden voor het zelfreguleren van stemming en motivatie niet altijd betrouwbaar.

Gelukkig zijn er manieren om dit probleem te overwinnen. Om volledig te begrijpen hoe deze oplossingen werken, is het nuttig om eerst snel te kijken naar de belangrijkste neurochemische stoffen die je positieve en negatieve mentale toestanden reguleren.

De Drie Belangrijkste Neurochemische Stoffen Die Je Kunt Leren Bewust te Controleren om Je Stemming in Positieve Richtingen te Sturen

Hoewel er meer dan 60 neurochemicaliën in je lichaam en hersenen circuleren, zijn er drie essentiële waarvan de optimale ‘cocktail’ de beste versie van jezelf naar boven haalt. Wanneer deze neurochemicaliën in een goede balans geactiveerd zijn in de juiste plekken van je brein, voel je je gemotiveerd, licht, energiek en tegelijkertijd relaxed van top tot teen.

1. Dopamine

Dopamine is de drijvende kracht achter motivatie en geeft je een prettig gevoel van beloning bij succesvolle activiteiten. Het wordt voornamelijk afgegeven wanneer je vooruitgang boekt met nuttige activiteiten, en stimuleert je om door te gaan.

Dopamine kan je enthousiast, energiek en creatief maken door signalen te versterken in de hersengebieden die verantwoordelijk zijn voor positief denken. Het versterkt ook het denkvermogen en de leerprocessen wanneer je met nieuwe dingen bezig bent.

Het stellen van zinvolle, aantrekkelijke doelen en vooruitgang boeken naar deze doelen is de beste manier om de zogenaamde dopamine-beloningssysteem in je brein voortdurend actief te houden.

2. Serotonine

Serotonine helpt je om je comfortabel, vreugdevol en tevreden te voelen. Het dempt signalen in hersengebieden die verantwoordelijk zijn voor stressvolle gedachten. Het versterkt de werking van sensorische hersengebieden, waardoor je meer kunt genieten van aangename zintuiglijke ervaringen.

Deze neurochemische stof is ook essentieel voor je algehele gezondheid, omdat het signalen geeft aan je zenuwstelsel dat alles rustig en veilig is. Het is tijd voor ontspanning en herstel. Onderhoudsprocessen zoals het verwijderen van giftige stoffen en DNA-herstel krijgen prioriteit in je lichaam.

Serotonine is ook erg belangrijk voor je slaapkwaliteit, omdat melatonine, het slaaphormoon, hieruit wordt geproduceerd. Door ’s avonds activiteiten te ondernemen die serotonine vrijmaken, kun je gemakkelijker in slaap vallen en je slaapkwaliteit verbeteren. Dit resulteert in een betere stemming en motivatie de volgende dag.

3. GABA

GABA is een andere belangrijke neurochemische stof die je helpt om zowel mentaal als fysiek in balans te blijven door ontspanningsmechanismen in je lichaam te activeren.

Net als serotonine onderdrukt GABA de activiteit in hersengebieden die verantwoordelijk zijn voor stressreacties, terwijl het reparatie- en herstelprocessen op gang brengt.

GABA helpt ook bij het verminderen van het stresshormoon cortisol in je bloed, wat het snel afnemen van je dagelijkse energiereserves vertraagt. Door te leren hoe je GABA overdag kunt activeren om de cortisolniveaus te verlagen, kun je veel langer energiek blijven, zelfs tijdens intensieve werkdagen.

Andere Chemische Stoffen in je Hersenen die Bijdragen aan een Positieve Stemming

Er zijn meer neurochemische stoffen die je stemming positief kunnen beïnvloeden, zoals oxytocine en endorfines. Oxytocine, vaak het ’knuffelhormoon’ genoemd, speelt een rol bij menselijke verbinding. Endorfines werken voornamelijk als natuurlijke pijnstillers in het lichaam en dragen ook bij aan milde euforische gevoelens tijdens activiteiten zoals sporten, dansen of muziek luisteren.

De reden waarom oxytocine niet wordt vermeld als een hoofdbron van positieve stemmingen is dat de afgifte van oxytocine vooral in sociale contexten plaatsvindt. Hoewel gezonde relaties zeker erg belangrijk zijn, is het niet wijs om je geluk te veel van anderen afhankelijk te maken wanneer je juist meer zelfcontrole over je emotionele wereld wilt. Daarnaast zijn de werkingsmechanismen van oxytocine nog steeds onvoldoende begrepen. Het kan ook negatieve emoties versterken en vooroordelen of discriminerend gedrag aanwakkeren.

 

Endorfinen zijn uitstekende ‘recreatieve’ neurochemische stoffen, maar net zoals oxytocine stimuleren ze de hersengebieden die betrokken zijn bij algemene motivatie en levensvoldoening.

Het Algemene Misverstand over Stresshormonen

Je hebt vast wel eens gehoord van stresshormonen zoals adrenaline, noradrenaline en cortisol. Deze neurochemische stoffen, zoals de naam ‘stresshormoon’ al aangeeft, spelen een cruciale rol bij stressreacties. Ze zijn echter vooral verantwoordelijk voor opwinding en alertheid, en kunnen net zo goed een uitzonderlijk goed gevoel als een uitzonderlijk slecht gevoel veroorzaken.

Daarom leidt het simpelweg verwijzen naar deze neurochemische stoffen als ‘stresshormonen’ vaak tot misverstanden. Ze nemen meestal alleen toe als onderdeel van stressreacties, zonder deze direct te veroorzaken. Toch is het nuttig om meer te leren over je stresshormonen, omdat een teveel aan opwinding en alertheid—of dit nu positief of negatief is—je zenuwstelsel kan uitputten en kan leiden tot ernstige mentale en fysieke problemen.

Zo Niet Je Stresshormonen, Wat Zijn Dan de Veroorzakers van Stress en Slechte Stemmingen?

Als je dieper onderzoekt wat werkelijk stress en een slechte stemming veroorzaakt, ontdek je dat stress vaker ontstaat door een afname van neurochemische stoffen zoals dopamine, serotonine en GABA, die als remmen werken op onze stressmechanismen, in plaats van door stresshormonen zelf. Om deze reden zijn de meeste middelen die worden voorgeschreven voor de behandeling van stress en depressie gericht op het verhogen van de activiteit van dopamine, serotonine en GABA in de hersenen, of fungeren ze als kunstmatige vervangers van deze stoffen.

Wanneer mensen ontspanning en verlichting van stress ervaren na het drinken van alcohol, komt dit ook vooral doordat alcohol de onmiddellijke afgifte van dopamine, serotonine en GABA tegelijk stimuleert.

Het is belangrijk om te beseffen dat noch psychiatrische medicatie, noch alcoholconsumptie op de lange termijn de beste manieren zijn om je stemming te beheersen. Naast negatieve bijwerkingen kan het frequente gebruik van deze middelen je hersenen afleren om zelf de neurochemische stoffen vrij te geven die je stemming reguleren. Dit kan leiden tot afhankelijkheid, waardoor mensen zich zelfs slechter voelen wanneer ze besluiten te stoppen met het gebruik.

Als je elke dag het beste uit jezelf wilt halen, is het niet alleen belangrijk om te begrijpen wat je hersenen en lichaam nodig hebben om van nature de neurochemische stoffen vrij te geven die je in je beste gemoedstoestand brengen, maar ook om te weten waarom je hersenen deze stoffen soms toch tegenhouden, zelfs als ze in overvloed aanwezig zijn in je zenuwstelsel.

Wil je meer inzicht in hoe je neurochemische stoffen je stemmingen reguleren? Lees dan ons volgende artikel: Waarom Zijn Voeding, Leefstijlveranderingen en Methoden om je ‘Gelukshormonen’ te Verhogen Vaak Niet Voldoende om je Stemming Betrouwbaar te Beheersen?