Je hoeft geen bioloog of neurowetenschapper te zijn om voordeel te halen uit zulke dieper begrip van jezelf. Zelfs met enkele basisinzichten in hoe de chemie van je hersenen je gevoelens beïnvloedt, kun je al veel meer controle krijgen over je stemming, motivatie en denkvermogen. Daardoor wordt hoe je je voelt op elk moment veel meer je bewuste creatie, in plaats van iets dat sterk afhangt van de actuele omstandigheden in je leven.
Zoals je je misschien herinnert van je biologielessen, worden je gedachtenstroom en alles wat je voelt opgewekt door de elektrische signalen van je hersencellen, die ook wel neuronen worden genoemd. Er is echter iets even belangrijks dat zelden op school wordt uitgelegd: hoe je stemming, motivatie en denkvermogen worden gereguleerd door chemische stoffen die door je eigen hersenen worden geproduceerd.
Hoe chemische stoffen in je hersenen je stemming reguleren en je gedachten beïnvloeden
Je hebt vast wel eens gemerkt dat het erg moeilijk kan zijn om je voor te stellen hoe dingen goed kunnen aflopen wanneer je over veel dingen bezorgd bent. Daarentegen, wanneer je je goed voelt, is het moeilijk te begrijpen waarom je je soms zoveel zorgen maakt en machteloos voelt.
Deze tegenovergestelde perspectieven ontstaan omdat verschillende gebieden van je hersenen de controle hebben wanneer positieve of negatieve gedachten en gevoelens overheersen. In dit proces worden speciale chemische stoffen gebruikt om te reguleren welke delen van je hersenen actiever of minder actief moeten worden.
Deze neurochemicaliën worden afgegeven in specifieke zenuwverbindingen in je brein om de activiteit van omliggende hersengebieden te versterken of te dempen.
Het is mogelijk om te leren hoe je bewust de activiteit van neurochemische stoffen kunt verhogen die stressgerelateerde hersengebieden onderdrukken en tegelijkertijd creatief denken en positieve emoties bevorderen.
In feite doen we dit allemaal al indirect wanneer we deelnemen aan activiteiten die ons een goed gevoel geven of onze gedachten richten op onderwerpen die ons beter laten voelen. Echter, omdat onderbewuste processen een grote rol spelen bij het regelen van onze neurochemicaliën, werken deze intuitieve methoden voor het zelfreguleren van stemming en motivatie niet altijd betrouwbaar.
Als je je gemoedstoestanden niet alleen intuïtief, maar meer bewust leert te sturen, krijg je veel sterkere en betrouwbaardere zelfcontrole. Om beter te begrijpen hoe je de chemie van je hersenen bewuster kunt beïnvloeden, is het nuttig om eerst snel te kijken naar de belangrijkste neurochemische stoffen die je positieve en negatieve mentale toestanden reguleren.
De drie belangrijkste neurochemische stoffen die je het best kunt leren bewust te controleren
Hoewel er meer dan 60 neurochemicaliën in je lichaam en hersenen circuleren, zijn er drie essentiële waarvan de optimale ‘cocktail’ de beste versie van jezelf naar boven haalt. Wanneer deze neurochemicaliën in een goede balans geactiveerd zijn in de juiste plekken van je brein, voel je je gemotiveerd, licht, energiek en tegelijkertijd relaxed van top tot teen.
1. Dopamine
Dopamine is de drijvende kracht achter motivatie en geeft je een prettig gevoel van beloning bij succesvolle activiteiten. Het wordt voornamelijk afgegeven wanneer je vooruitgang boekt met nuttige activiteiten, en stimuleert je om door te gaan.
Dopamine kan je enthousiast, energiek en creatief maken door signalen te versterken in de hersengebieden die verantwoordelijk zijn voor positief denken. Het versterkt ook het denkvermogen en de leerprocessen wanneer je met nieuwe dingen bezig bent.
Het stellen van zinvolle, aantrekkelijke doelen en vooruitgang boeken naar deze doelen is de beste manier om de zogenaamde dopamine-beloningssysteem in je brein voortdurend actief te houden.
2. Serotonine
Serotonine helpt je om je comfortabel, vreugdevol en tevreden te voelen. Het dempt signalen in hersengebieden die verantwoordelijk zijn voor stressvolle gedachten. Het versterkt de werking van sensorische hersengebieden, waardoor je meer kunt genieten van aangename zintuiglijke ervaringen.
Deze neurochemische stof is ook essentieel voor je algehele gezondheid, omdat het signalen geeft aan je zenuwstelsel dat alles rustig en veilig is. Het is tijd voor ontspanning en herstel. Onderhoudsprocessen zoals het verwijderen van giftige stoffen en DNA-herstel krijgen prioriteit in je lichaam.
Serotonine is ook erg belangrijk voor je slaapkwaliteit, omdat melatonine, het slaaphormoon, hieruit wordt geproduceerd. Door ’s avonds activiteiten te ondernemen die serotonine vrijmaken, kun je gemakkelijker in slaap vallen en je slaapkwaliteit verbeteren. Dit resulteert in een betere stemming en motivatie de volgende dag.
3. GABA
GABA is een andere belangrijke neurochemische stof die je helpt om zowel mentaal als fysiek in balans te blijven door ontspanningsmechanismen in je lichaam te activeren.
Net als serotonine onderdrukt GABA de activiteit in hersengebieden die verantwoordelijk zijn voor stressreacties, terwijl het reparatie- en herstelprocessen op gang brengt.
GABA helpt ook bij het verminderen van het stresshormoon cortisol in je bloed, wat het snel afnemen van je dagelijkse energiereserves vertraagt. Door te leren hoe je GABA overdag kunt activeren om de cortisolniveaus te verlagen, kun je veel langer energiek blijven, zelfs tijdens intensieve werkdagen.
Andere chemische stoffen in je hersenen die bijdragen aan een positieve stemming
Endorfinen zijn uitstekende ‘recreatieve’ neurochemische stoffen, maar net zoals oxytocine stimuleren ze de hersengebieden die betrokken zijn bij algemene motivatie en levensvoldoening.
Het algemene misverstand over stresshormonen
Daarom leidt het simpelweg verwijzen naar deze neurochemische stoffen als ‘stresshormonen’ vaak tot misverstanden. Ze nemen meestal alleen toe als onderdeel van stressreacties, zonder deze direct te veroorzaken. Toch is het nuttig om je stresshormonen in de gaten te houden, omdat een teveel aan opwinding en alertheid, of dit nu positief of negatief is, je zenuwstelsel kan overstimuleren en uitputten, wat kan leiden tot ernstige mentale en fysieke problemen.
Zo niet je stresshormonen, wat zijn dan de veroorzakers van stress en slechte stemmingen?
Als je dieper duikt in de onderzoeken over wat werkelijk stress en slechte stemmingen veroorzaakt, zul je ontdekken dat stress vaker ontstaat door een afname van neurochemische stoffen zoals dopamine, serotonine en GABA, die als remmen werken op onze stressmechanismen, in plaats van door de stresshormonen zelf.
Om deze reden zijn de meeste middelen die worden voorgeschreven voor de behandeling van stress en depressie gericht op het verhogen van de activiteit van dopamine, serotonine en GABA in de hersenen, of fungeren ze als kunstmatige vervangers van deze stoffen.
Wanneer mensen ontspanning en verlichting van stress ervaren na het drinken van alcohol, komt dit ook vooral doordat alcohol de onmiddellijke afgifte van dopamine, serotonine en GABA tegelijk stimuleert.
Het is belangrijk om te beseffen dat noch psychiatrische medicatie, noch alcoholconsumptie op de lange termijn de beste manieren zijn om je stemming te beheersen. Naast negatieve bijwerkingen kan het frequente gebruik van deze middelen je hersenen afleren om zelf de goede neurochemische stoffen los te laten.
Lees het volgende artikel om eenvoudige manieren te ontdekken hoe je de afgifte van dopamine en serotonine in je hersenen kunt stimuleren:
” Het simpele mechanisme achter menselijke motivatie, en 9 manieren om deze bewust te stimuleren “
Leer hoe je de afgifte van serotonine en GABA in je hersenen kunt stimuleren uit het volgende artikel:
Lees ook over hoe je kunt voorkomen dat stress de activiteit van dopamine, serotonine en GABA in je hersenen vermindert:
” Hoe Je Stress in 5 Eenvoudige Stappen Kunt Stoppen met Neuro-Reflectief Denken “
Je kunt ook in één keer alle belangrijke aspecten van het beheersen van je stemming, motivatie en denkprocessen leren uit het boek Human Mind:
